یک مطالعه ی جدید توضیح داد که چرا داروهای ضد روان پریشی منجر به افزایش وزن و سندرم متابولیک می شوند

15فوریه 2021- چرا بیمارانی که برای کنترل اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی داروهای ضد روان پریشی دریافت می کنند، به سرعت چاق شده و به پیش دیابت و هایپرانسولینمی مبتلا می شوند؟ این سوال برای چندین دهه به عنوان یک راز باقی مانده بود، اما سرانجام در مقاله ای که امروز در ژورنال Translational Psychiatry منتشر شد، محققان دانشکده پزشکی دانشگاه پیتسبورگ این معما را حل کردند.

دانشمندان نشان دادند که داروهای ضد روان پریشی نه تنها سیگنالینگ دوپامین را در مغز بلکه در پانکراس نیز مهار می کنند و منجر به تولید کنترل نشده ی هورمون های تنظیم کننده ی قند خون و در نهایت چاقی و دیابت می شوند.

دکتر Despoina Aslanoglou، نویسنده ی ارشد این مطالعه و رزیدنت گروه روانپزشکی در دانشگاه پیتسبورگ، گفت: تئوری هایی در مورد نقش دوپامین در اسکیزوفرنی، اعتیاد به مواد مخدر، افسردگی و اختلالات نورودژراتیو وجود دارد و ما در حال ارائه یک تئوری در مورد نقش دوپامین در متابولیسم هستیم. اکنون می بینیم که مطالعه دوپامین در مغز نه تنها جالب است، بلکه مطالعه آن در محیط پیرامون نیز به همان اندازه جالب و مهم است.

دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که به عنوان یک پیام رسان شیمیایی بین سلول های عصبی کار می کند و معمولاً به خاطر نقش آن در لذت، انگیزه و یادگیری شناخته می شود. داروهای ضد روان پریشی؛ مانند کلوزاپین، اولانزاپین و هالوپریدول- با مهار یک زیر گروه از گیرنده های دوپامینرژیک در مغز به نام "گیرنده های شبه D2" و جلوگیری از ایجاد اثرات عصبی مولکول های دوپامین، هذیان و توهم را تسکین می دهند.

همانطور که دکتر Aslanoglou و رهبر این مطالعه دکتر Zachary Freyberg، استادیار روانپزشکی و زیست شناسی سلولی در پیتسبورک دریافتند، تفسیر تاثیرات این داروها خیلی ساده نیست.

دکتر فریبرگ گفت: ما هنوز واقعاً نمی دانیم كه دوپامین چگونه بطور بیولوژیكی سیگنال می دهد. حتی دهه ها پس از کشف و شبیه سازی گیرنده های دوپامین، ما هنوز این روش" تفکر جادویی " را اعمال می کنیم: "به این ترتیب که اتفاقی می افتد که به اندازه کافی خوب است". ما از داروهایی استفاده می کنیم که روی گیرنده های دوپامین کار می کنند، اما نحوه تلاقی آنها با این" سیستم جادویی " حتی کمتر درک شده است.

لوزالمعده ی انسان شامل ساختارهای کوچکی به نام جزایر لانگرهانس است که از سلولهای آلفا و بتا تشکیل شده اند و عملکرد آنها تولید و ترشح هورمون های تنظیم کننده ی قندخون است. سلولهای آلفا گلوکاگون را برای بالا بردن قند خون تولید می کنند و سلولهای بتا انسولین تولید می کنند تا پس از بالا رفتن قند خون، آن را به غلظت نرمال آن کاهش دهد.

اگر حتی یک بازیکن در دستگاه تنظیم کننده ی قند خون درست عمل نکند، بدن ما دچار مشکل می شود. پایین آمدن قند خون باعث احساس سرگیجه و ضعف می شود، در حالی که بالا رفتن قند خون- وقتی برای مدت طولانی بالا باقی بماند- باعث دیابت و سایر عوارض در سیستم قلبی عروقی می شود، و همانطور که مشخص شد، دوپامین می تواند در این میان یک عامل تعیین کننده باشد.

تیم دکتر فریبرگ کشف کرد که هر دو سلول آلفا و بتا در لوزالمعده می توانند دوپامین خود را بسازند و این تأیید می کند که تأثیرات دوپامین فقط به مغز محدود نمی شود. علاوه بر این، در حالی که سلولهای بتا اساساً به جذب پیش ساز دوپامین L-DOPA متکی هستند، سلولهای آلفا می توانند L-DOPA را از ابتدا بسازند و تولید آن را در پاسخ به گلوکز افزایش دهند، که این احتمال را افزایش می دهد که سلولهای آلفا می توانند از دوپامین استفاده کنند تا نه تنها در گیرنده های خود سیگنال ایجاد کنند، بلکه آن را به سلولهای بتا نیز عرضه کنند، جایی که بر روی گیرنده های شبهD2 عمل می کند و از ترشح انسولین جلوگیری می کند.

همچنین به طور غیرمنتظره، محققان کشف کردند که دوپامین پانکراس همچنین می تواند بر روی گیرنده هایی که برای شناسایی مولکول های دیگر طراحی شده اند، مانند پیام رسانهای "مبارزه یا فرار" یعنی آدرنالین و نورآدرنالین نیز تاثیر می گذارد.

دانشمندان نشان دادند که در غلظت کم، دوپامین در وهله اول به گیرنده های دوپامین شبهD2 مهاری، متصل و ترشح انسولین یا گلوکاگون را مسدود می کند. اما در غلظت های بالا،  دوپامین همچنین می تواند به گیرنده های بتا آدرنرژیک متصل شده و اثرات هایپرگلایسمیک را با ترشح گلوکاگون از سلول های آلفا ، تحریک می کند و در عین حال از طریق گیرنده های آلفا آدرنرژیک مهارکننده از ترشح انسولین در سلول های بتا جلوگیری می کند.

این یافته ها سرانجام چگونگی ایجاد سندرم متابولیک در بیماران دارای مشکلات روانی را پس از درمان دارویی توضیح می دهد. مسدود کردن گیرنده های مهاری دوپامین با داروهای ضد روان پریشی باعث ایجاد یک حلقه معیوب شده و سبب چاقی و ابتلای فرد به دیابت می شود.

دکتر Aslanoglou، گفت: وقتی چیز خیلی مهمی را شناسایی می کنید، باید مطمئن شوید كه کاربردی برای آن پیدا می كنید که زندگی مردم را بهبود بخشد. کشف ما می تواند برای چگونگی فرمول بندی بهتر داروها بمنظور هدف قرار دادن سیگنالینگ دوپامین اطلاعات زیادی را ارائه دهد که ممکن است راهی جدید برای درمان بیماریهای روانی و متابولیسمی بگشاید.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20210215/Study-explains-why-antipsychotic-medications-lead-to-weight-gain-promote-metabolic-syndrome.aspx